Over Saskia

Het meisje links op deze foto is Jeanne, de oma van mijn opa. Ze is hier in 1846 met haar oudere zus Rosa en broertje Carel geportretteerd door haar oom, de Amsterdamse fotopionier Eduard Asser.

Door de familieverhalen over de bijzondere hobby van ‘oom Eduard’ ben ik mij tijdens mijn studie kunstgeschiedenis in Leiden in de geschiedenis van de fotografie gaan specialiseren. Toen de foto’s van Eduard Asser in 1994 naar het Rijksmuseum verhuisden, volgde ik niet lang daarna als stagiaire. Daar heb ik me ondergedompeld in de 19e-eeuwse fotografie en mijn fotohistorische kennis en kunde aan de hand van de prachtige fotocollectie in elke richting verbreed en verdiept.

Mijn masterscriptie schreef ik over een andere Nederlandse fotopionier: Nicolaas Henneman (1813-1898). Hij belandde via allerlei omzwervingen rond 1830 in Engeland en stond daar als assistent van William Henry Fox Talbot aan de wieg van de fotografie. Van Lacock tot Reading en van Londen tot Bradford reisde ik door Engeland om zijn leven en werk te reconstrueren.

Lees hier meer over Hennemans avonturen!

En bij Scherptediepte vind je zijn volledige biografie!

Na mijn afstuderen heb ik voor het Nederlands Fotogenootschap (NFg) de collectiedatabase Fotios getest in o.a. het Utrechts Archief. Fotios was ontwikkeld om grote hoeveelheden foto’s efficiënt te kunnen registreren.

Voor mij betekende dit project de kennismaking met de fotografie als massamedium. Nog nooit heb ik zo veel foto’s in zo’n korte tijd door mijn handen laten gaan. Een contrast met mijn studietijd waarin je destijds alleen de unieke exemplaren uit de fotografiegeschiedenis kreeg voorgeschoteld.

Fotografie is magie – it is a little bit of magic realised, schreef Talbot al in 1839. De werkelijkheid bevriest zichzelf op een lichtgevoelig gemaakt stukje papier, glas, celluloid of beeldchip. Die verwondering voel je nergens zo sterk als bij het bekijken van de oudste foto’s.

Tussen 1997 en 1999 heb ik in opdracht van het Rijksmuseum en het Leidse Prentenkabinet uitgebreid onderzoek gedaan naar de oudste foto’s in Nederlandse collecties. Een bestandscatalogus van ruim 3700 foto’s, gemaakt tussen 1839 en 1859, was tot voor kort online raadpleegbaar.

Toen ik in 1999 als conservator bij Huis Marseille ging werken, was het museum nog niet officieel geopend. We zijn begonnen met een kleine collectie hedendaagse fotografie, een oude computer en een gammele fax en hebben vervolgens met een klein team het museum uitgebouwd tot het bijzondere instituut dat het nu al meer dan 25 jaar is.

Tijdens de 15 jaar bij Huis Marseille heb ik mij het museumwerk in al zijn finesses eigen gemaakt: van tentoonstellingsconcept tot inrichting, van logistiek tot coördinatie, van fotoaankoop tot collectieregistratie, van catalogus tot website, van depot tot bibliotheek, van lezing tot rondleiding.

In 2012 heb ik een andere hoek van de fotografiewereld leren kennen bij World Press Photo. Niet veel mensen weten dat dit een Nederlandse non-profitorganisatie is die zich al sinds 1955 wereldwijd inzet voor de promotie en ontwikkeling van de fotojournalistiek. Tegenwoordig onder het motto: Connecting the world to the stories that matter.

Samen met het online team heb ik drie jaar gewerkt aan een totale makeover van het online archief dat in 2015 ruim 12.000 foto’s telde, gemaakt door 1500 fotografen uit 80 landen.

Door mijn onderzoek voor World Press Photo kwam ik erachter dat de geschiedenis van de fotojournalistiek een onderbelicht verhaal is. Er is altijd wel aandacht voor iconische beelden en foto’s van uitzonderlijke gebeurtenissen, maar de manier waarop visueel nieuws in kranten en tijdschriften wordt gemaakt, komt slechts sporadisch aan de orde.

Dankzij het Vincent Mentzel Fonds van het Rijksmuseum kon ik tussen 2019 en 2021 onderzoek kunnen opzetten dat uiteindelijk moet leiden tot een nieuwe geschiedenis van de Nederlandse persfotografie. Met als eerste resultaat een online programma dat in 2021 vanuit het Rijksmuseum werd gestreamd.

Sinds 2022 doe ik promotieonderzoek naar de Collectie Spaarnestad in het Nationaal Archief. Het voormalige fotoarchief van de Haarlemse uitgeverij De Spaarnestad behoort met 12 miljoen foto’s in totaal tot de grootste fotocollecties van Nederland. De Spaarnestad was onder andere uitgever van de veelgelezen familiebladen Panorama, Katholieke Illustratie en Libelle.

In het proefschrift onderzoek ik aan de hand van case studies hoe De Spaarnestad (een rooms-katholiek uitgeverij) de fotografie inzette om haar specifieke visie op de maatschappij en de wereld te etaleren.

De foto’s zelf vormen daarbij in combinatie met de tijdschriften een belangrijke sleutel. Dankzij de redactionele sporen op de achterkanten kan ik goed volgen welk pad de foto van opname naar pagina aflegde.

Eind 2027 hoop ik aan de Rijksuniversiteit Groningen te promoveren!